Ik zie, ik zie, wat Rembrandt ziet

De meesterwerken van het Rijksmuseum Amsterdam

Het Rijksmuseum van Amsterdam heeft een gids voor kinderen uitgebracht. De lezer/bezoeker wordt door de collectie geloodst door de jonge Rembrandt van Rijn. Aan de hand van gevarieerde doe-opdrachten wordt een 16-tal kunstwerken onder de loep genomen. De vragen sporen aan tot heel nauwkeurige observatie, maar er kan ook worden gepuzzeld, gekleefd en getekend. Toch hebben de makers van het boek enkele kansen laten liggen. Zo wordt bijvoorbeeld voorbijgegaan aan de diepere betekenis van het werk van Hendrick Avercamp. Over zijn winterlandschap met ijsvermaak wordt enkel gezegd dat de kunstenaar blijkbaar dol is op schaatstaferelen en ze steeds opnieuw afbeeldde. Ook voor een gids op kinderformaat had daar wel wat meer inhoudelijke informatie bij gekund. Avercamp schilderde namelijk in de traditie van Pieter Bruegel de Oudere. Het afgebeelde werk doet sterk denken aan de bekende Bruegeltaferelen de Volkstelling te Betlehem en de Vogelknip. Bij Bruegel kan schaatsen echter niet louter als een spel worden geïnterpreteerd. Schaatsen staat symbool voor het onzekere menselijke bestaan. De kans is groot dat men zich tijdens zijn levensweg niet staand kan houden, uitglijdt, allerlei misstappen begaat en zich laat misleiden door het kwade. Het ligt voor de hand dat de vallende figuren, de omhooggeschoven rokken en afgezakte broeken die Avercamp schildert, net als bij zijn voorbeeld Pieter Bruegel, een moraliserende bedoeling hebben. Ook hadden de auteurs Thea Beckmans jeugdroman over Hendrick Havercamp, ‘De Stomme van Kampen’ bij hun bespreking kunnen betrekken. Dit boekje biedt in elk geval een interessante invalshoek om kinderen van een museumbezoek te laten genieten. Zonder bezoek aan het Rijksmuseum is deze uitgave ook wel te gebruiken, maar sommige kunstwerken moet je echt wel gezien hebben om de vragen te kunnen beantwoorden. De details van het zeventiende-eeuwse poppenhuis van Petronella Oortman bijvoorbeeld zijn op foto moeilijk te herkennen.