De prachtige cover van ‘De koudste winter’ zet meteen de toon. Een jongen staart uit het raam. Hij oogt verveeld, maar zijn blik en houding suggereren ook eenzaamheid en isolement. Hij wordt uitgesloten en gepest, zo blijkt al snel uit het verhaal. Zijn situatie wordt zonder dramatiek maar wel indringend geschetst: 'Andere mensen wilden altijd wel wat weten. (...) Of hij al vriendjes had en wanneer hij er eindelijk eens eentje mee naar huis zou nemen. Waar die scheur in zijn jas en die schram op zijn wang vandaan kwamen.' Zijn enige vrienden zijn de oude man en de vogels.

Tot 'het duurde niet meer dan een vingerknip' de koudste winter sinds jaren zijn intrede doet – sinds eeuwen zelfs volgens de oude man. Als lezer kunnen we de bijtende vrieskou haast lijfelijk voelen: 'Ze was veel erger dan voorheen en ze kroop langs zijn schoenzolen omhoog. (...) Het was een ijskoude hand, die rond zijn dunne lijf kronkelde.' Is de winter met zijn hevige sneeuwval aanvankelijk leuk en opwindend, dan volgt snel de ontnuchtering: praktische problemen, gevaar, somberheid en vooral eindeloze verveling. Wanneer ook de vogels vertrekken — en daarmee het laatste restje kleur uit de wereld — lijkt alle hoop voorgoed verdwenen. Tot de jongen op een dag in de schuur een roodborstje ziet ...

Heeft de jongen iets te maken met deze uitzonderlijke winter? Zo lijkt het wel want hij gooide immers zomaar zeven zwaneneieren stuk en de oude man heeft ooit iets over het verband tussen zwaneneieren en vrieskou gehoord. Het magische getal zeven (er zijn ook zeven wolkjes en zeven vogeleitjes), de zwaan als symbool van wijsheid en zelfontwikkeling, het roodborstje als boodschapper van hoop ... Met deze symbolische elementen weeft Tine Mortier op subtiele wijze een allegorische vertelling over de innerlijke transformatie van de jongen. Want er is iets veranderd: híj is veranderd en daardoor ook zijn houding tegenover zijn pesters. 

Tenminste … dit is één mogelijke benadering. Misschien zijn er nog andere lagen om te analyseren. Maar moeten we die allemaal achterhalen? Want ‘De koudste winter’ is een mooie uitnodiging (en uitdaging!) tot intuïtief lezen en ervaren. Welke betekenis zie ik erin? Wat doet het met mij? Elke lezing is dan ook een zeer persoonlijke ervaring. Voor kinderen (zeker voor minder geoefende oren) is dit niet het gemakkelijkste boek en allicht zullen ze niet alle betekenissen doorgronden. Dat is helemaal niet erg, ook zonder deze kennis blijft het een mooi en sfeervol verhaal.

Toch zijn het de prachtige illustraties die dit boek ten volle laten schitteren. Alain Verster creëerde met oude foto's en gemengde technieken een eigenzinnig universum dat herkenbaar is uit vorig werk en toch steeds uniek blijft. Sommige illustraties zijn echt verbluffend. Hoe het bleke zonlicht met een heel eigen schittering op het onwerkelijk rode vogeltje valt, is een subliem clair-obscur beeld. En hoe somber is een wereld niet die van kleur verstoken is? Speelse, humoristische details zorgen voor een subtiel tegengewicht. Hij geeft het verhaal ook letterlijk een gezicht – we weten immers weinig over de hoofdpersonages (zelfs hun naam niet). Tegelijkertijd wordt het mysterieuze, ongrijpbare cachet door de nostalgische sfeer nog versterkt. Het is Alain Verster op zijn best. En de knappe afwerking van dit boek is de kers op de taart.