Soldaat Wojtek
Iran, 1942. Poolse soldaten zijn na de inval van de Duitsers in Rusland naar Iran gevlucht. Ze sluiten zich aan bij het Engelse leger in de hoop met hen ooit Polen te bevrijden. Pjotr en Stanislav zijn al jaren vrienden. Samen met Pawel, Janoesj en Lolek worden ze ingezet in de bevoorrading. In de woestijn kopen ze van een jongetje een verzwakt berenjong. Ze noemen hem Wojtek, adopteren hem als mascotte, krijgen zelfs hun overste zover hem als soldaat der eerste klasse toe te voegen aan de lijst. Wojtek van zijn kant aanvaardt Pjotr als zijn adoptiemoeder, slaapt zelfs in zijn bed, met elke avond hetzelfde ritueel: "Wojtek zocht Pjotrs hand, stopte die in zijn bek en al sabbelend op een paar vingers viel hij in slaap." (p. 27). Vreemd genoeg ontpopt Wojtek zich als een echte soldaat: hij draagt munitie, houdt vechtpartijtjes met zijn collega’s, rookt sigaretten en is gek op bier en vodka. Verder maakt hij het kamp onveilig door in de vooraadkasten in te breken, of te douchen tot al het water op is. Toch is iedereen gek op Wojtek, op Kaska na. De aap Kaska maakt samen met de hond Stalin en de dalmatiër Stippie het legercircus compleet. Kaska maakt Wojtek zoveel als ze kan het leven zuur. Na vijf jaar dienst in het Poolse leger, na een reis van Iran langs Irak, Syrië, Palestina, Alexandrië, over zee naar Italië, komt Wojtek tenslotte in Schotland terecht, waar zijn Poolse vrienden hem bij hun terugkeer naar huis overdragen aan de dierentuin van Edinburgh. Het is onwaarschijnlijk, maar dit verhaal is echt gebeurd. Op YouTube kan je beelden zien uit een documentaire over deze uitzonderlijke beer en zijn uitzonderlijke relatie met vijf Poolse soldaten. Je moet het zien om het te geloven. In het begin is het relaas van Bibi Dumon Tak beschrijvend, maar het verhaal wordt des te sterker wanneer emoties naar boven komen. Zo is er de mooie scène op zee, waar Stanislas zijn angst voor het slachtveld toevertrouwt aan Wojtek, het ontroerende verhaal van de aap Kaska die een jong op de wereld zet maar het ook weer moet afstaan, of wanneer Lolek eronder door gaat nadat voor zjn ogen twee jonge soldaten door een granaat worden getroffen. En dat maakt het boek prachtig: de afwisseling tussen de lachwekkende fratsen van Wojtek, de gruwel van de oorlog, en de gevoeligheid van de relaties tussen de mannen onderling, en tussen mens en dier. Bibi Dumon Tak is met deze eerste roman een nieuwe weg ingeslagen, die ze zeker mag vervolgen.