Stamppot met kogels

Amsterdam, 1945. De hongerwinter dwingt Hans met z’n vriend Herman mee naar Texel te trekken om daar aan te sterken bij diens oom meester Jan. Zeer tegen de zin van Hans; hij wil zijn ouders en verzwakte zusje niet achterlaten, meester Jan lijkt een moffenvriend, zijn lichaam blijkt niet meer in staat voedsel te verwerken. Gaandeweg vindt Hans toch zijn draai en ontdekt hij de ware aard van zijn opvangouders. Dan lijkt de oorlog voorbij, maar niet zo op Texel, waar de bewoners klem komen te zitten tussen strijdende Duitsers en Georgiërs.

Misschien ook voor vele Nederlanders, maar voor ons is het in ieder geval een onbekend stukje geschiedenis, de Russenoorlog in april en mei 1945. Zo’n achthonderd Georgische krijgsgevangenen hadden ervoor gekozen te vechten met de Duitsers om aan het gevangenenkamp te ontsnappen. Bij een terugkeer naar huis zouden ze door de Sovjetleiders echter als landverraders bestempeld worden. Op zes april 1945 startten ze De Dag der Geboorte: ze sneden de kelen over van honderden Duitse soldaten en vertelden de eilandbewoners dat ze bevrijd waren. Op bevel van Hitler werden duizenden Duitse soldaten naar Texel gestuurd om alle muitende Georgiërs te doden. Bijna zeshonderd van hen lieten het leven, naast ook een honderdtal Texelaars. Niet alleen de gebeurtenissen, ook de personages hebben een historische basis. Foto’s en feiten op het einde geven de uitgebreide research weer van dit interessante boek.

De korte hoofdstukken in een directe stijl zorgen voor vlot lezen. Helaas is het boek niet evenwichtig opgebouwd. Waar in de eerste twee derde in een zeer rustig tempo het persoonlijke verhaal van Hans tot in alle details qua gevoelens en gedachten wordt uiteengezet, worden alle dramatische gebeurtenissen op het eiland er in het laatste derde in een rotvaart doorgejaagd. Daarnaast komt de metafoor van de Mount Everest-expedities waar Hans zo mee dweept, niet helemaal uit de verf. Ook de rivaliteit met Rik, de eilandvriend van Herman, blijft ergens halverwege steken.