Wat ons nog rest

Aline Sax' nieuwste boek brengt ons terug naar Berlijn, 1945. De oorlog loopt ten einde, en verschillende troepen vallen de hoofdstad binnen. Burgers zien het met lede ogen aan, want wat rest hen nog? De hoop op overwinning is al lang gevaren, en geen van alle scenario's ziet er enigszins goed uit. Vanuit de ogen van een zeventienjarig Duits meisje dat schuilt in een kelder met haar moeder en verschillende buren, beleef je een beklijvend verhaal. Vluchten kan niet meer. De situatie is uitzichtloos. En toch houdt haar moed alles overeind.

Dit boek kruipt onder je huid, en laat niemand onberoerd. Het perspectief van een meisje van zeventien, die door de oorlog gedwongen wordt om sneller volwassen te worden, zit gewrongen tussen haar opvoeding en omgeving, familie, drang naar genegenheid, gruwelen van de oorlog ... De keuze van Aline Sax om het verhaal in verse novel te schrijven, maakt het des te harder. De poëtische taal schuurt met de gruwelijke, kille omgeving. Wat niet gezegd of ongeschreven, doorleef je als lezer des te harder. De weinige woorden zijn raak. 

Het perspectief van het meisje draagt in de moedeloze situatie wel de hoop met zich mee. Haar beslissingen zijn niet ondoordacht, maar ook grotendeels ingegeven vanuit haar buikgevoel; het maakt de reis er niet gemakkelijker op. Het is een ieder-voor-zich, waarin ze zich zo goed en zo kwaad als mogelijk staande houdt. Toch verliest ze nergens haar menselijkheid. De diepe overpeinzingen voelen niet te zwaar door de verse novel-stijl. 

Het is geen vrolijk boek, maar is niet zwartgallig of zwaarwichtig. Ook voor wie oorlog niet het gedroomde thema is, is dit boek een groots 'klein' verhaal dat je moet gelezen hebben. Het mag door thematiek dan ook niet verbazen dat dit boek doet denken aan Louis Paul Boon's Mijn Kleine Oorlog, waarin hij de bekende laatste woorden schreef: "Schop de menschen tot zij een geweten krijgen." Later voegde hij eraan toe "Wat heeft het alles voor zin?". Aline Sax schrijft nu, zo'n 75 jaar later, met Wat ons nog rest een verhaal dat ik alleen maar kan bejubelen als een boek dat in z'n ziel en literaire waarde daar een pracht van een antwoord op biedt.